A concepción plena do ideal de educación actual implica a necesidade de atender e educar na diversidade, contribuíndo de maneira equitativa ao desenvolvemento de todos os estudantes, incluídos os que presentan algún tipo de discapacidade e o 30 % do estudantado que presenta algún problema de aprendizaxe. Por iso a principal esixencia deste máster consiste en ofrecer aos profesionais da educación formación suficiente e especializada para asegurar unha escola inclusiva que desenvolva a equidade e, con ela, unha maior cohesión social nun momento no que desaparecen as especialidades de Educación Especial e de Audición e Linguaxe dos graos de Mestre.

Este é pois un máster de carácter profesionalizador que supoñerá unha vía de especialización para distintos graduados (mestres, pedagogos, psicólogos, psicopedagogos, etc) que pretendan dedicarse ao amplo campo da Atención ás Necesidades Educativas permitíndolles ampliar e profundar os seus coñecementos, estratexias, procedementos e actitudes para a Educación Especial. Tratará de responder tanto á demanda de formación inicial dos novos graduados en Mestre de Educación Primaria ou Infantil, como á necesidades de formación permanente dos actuais profesionais da docencia e a orientación escolar en exercicio.

Os contidos da formación atópanse no marco de especialización dos títulos europeos (Didáctica, Organización Escolar, Teoría da educación especial) á vez que non esquecen aspectos básicos (Psicoloxía do desenvolvemento, Condicións e calidade de vida, Neuroloxía, Psicopatoloxía)…e complétanse cunha especialización sobre trastornos específicos (deficiencia intelectual, auditiva, visual, dificultades de aprendizaxe, problemas de conduta, etc). Ao tempo, inclúe novas formas de explicar a debilidade cognitiva, de avaliala e de tomar decisións de intervención utilizando o modelo que subxace á Teoría PASS da intelixencia; a súa medida a través do D.N: CAS (Cognitive Assessment System) de Naglieri e Dás (1997), que operacionaliza a medida dos procesos cognitivos PASS e os seus correlatos neurolóxicos a partir dos traballos de Luria sobre a organización funcional cerebral. Este modelo está a desenvolverse nun amplo número de universidades de diversos países e soporta liñas de investigación con importante apoio empírico como a University of Newcastle australiana (procesos PASS e logro académico), a Universidade de Utrecht (Utilidade do PASS en nenos con TDA/H) ou as españolas: Universidade de Zaragoza (procesos de lectura) ou na Universidade de Xirona (as emocións e os procesos PASS, a dislexia secuencial).

A análise dos modelos de formación utilizados na UE para a capacitación dos profesionais encargados da atención ás NEE pon de manifesto un status profesional diferenciado e rico, aínda que con múltiples denominacións, derivado do diferente enfoque nacional con que se orienta a educación inclusiva. Atopámonos con titores de docencia ordinaria, especialistas de educación en centros ordinarios e en centros específicos, especialistas de Centros de Recursos, profesores de apoio a estudantes e a profesores, especialistas de audición e linguaxe, especialistas en problemas do comportamento, coordinador de necesidades educativas especiais, etc.

As funcións que desempeñan estes profesionais tamén son variadas: prevención, diagnóstico e avaliación, orientación ao alumno, rehabilitación, apoio educativo e/ou apoio psicolóxico ao alumno e orientación aos docentes e/ou aos pais.

En calquera caso, todos os países evidencian un elevado recoñecemento e unhas perspectivas laborais crecentes, así como certa necesidade de consolidar e reorientar a formación de profesionais especialistas debido: ao aumento da demanda social que esixe o cumprimento dos principios de igualdade, non discriminación, equidade, accesibilidade universal para todos os estudantes; unha progresión desde o modelo de centros específicos ao de escolas integradoras e destas ao de escolas inclusivas; a transición do modelo de apoio individual e terapéutico ao estudantado cara a un modelo de asesoramento e apoio á innovación e á mellora de todo o centro; unha maior profundización no apoio ás familias; a esixencia dunha maior coordinación institucional e persoal, que alcance tamén aos servizos sociais e de sanidade; a extensión da atención durante toda a vida da persoa, desde a prevención e atención temperá á formación continua.

Os referentes internacionais que avalan a adecuación da proposta de Título Oficial de MUNEAE atópanse os plans de estudos de centros de educación superior -en moitos casos Facultades de Educación- que con denominacións diversas imparten titulacións similares como Pedagoxía Asistencia (Alemaña), Ortopedagoxía (Austria), Educación Especial (Eslovaquia e Grecia), Pedagoxía Especial (Noruega), Educación Especial e Rehabilitación (Portugal). Noutros casos dita formación forma parte importante -predominante nalgúns casos- noutras titulacións como: Educación especializada (Bélxica e Francia), Tecnoloxía da educación especial (Francia), Ciencias Pedagóxicas (Austria), Ciencias da Educación (Bélxica), Pedagogische Weltenschappen (Bélxica) Master en Ciencias da Educación (Luxemburgo), Especialización Pedagóxica (Polonia), Educación Social (Alemaña, Dinamarca, Noruega, Portugal), Educación Profesional (Italia), Educación da Infancia (Portugal), Estudos da Infancia (Rumania). Entre un 70 e un 80 % dos países ofrecen, sobre a base da devandita formación inicial, a posibilidade dunha especialización -un 72 % coa modalidade de Máster- que adoita ser voluntaria na maioría dos casos e que conta cun maior recoñecemento social, mesmo económico. Nalgúns países é requisito previo o exercicio docente dun ou varios anos en centros educativos.

Na Universidades españolas, titulacións como o Máster Universitario en Necesidades Educativas Especiais da Universidade de Deusto, e programas en dificultades de aprendizaxe como o Programa de Doutoramento Interdepartamental de Intervención Psicopedagóxica e Educación Especial da Universidade de Estremadura, o Máster de Intervención nas Dificultades de Aprendizaxe da Universidade de Valencia, o Curso superior de especialización en Dificultades de aprendizaxe da UIM entre outros. Títulos que fan fincapé na resposta educativa da escola para proporcionar unha educación de calidade a todo o estudantado, incluída a actividade física e deportiva para a mellora da saúde, a práctica de bos hábitos e a calidade de vida das persoas, así como contidos sobre as dificultades de aprendizaxe (lectura, escritura e cálculo e a aplicación das TIC ás mesmas).

A proposta do título conta co aval da Asociación Española de Educación Especial (AEDES) que na súa Reunión Científica do ano 2005 en Alcalá de Henares propuxo o plan de Máster de Educación Especial enviada no seu momento ao Ministerio de Educación e que aquí se recolle.

Ademais, tivéronse tamén en conta as directrices de relevantes asociacións internacionais como:

  • National Dissemination Center for Children with Disabilities (NICHY)
  • The World Health Organization (WHO) (www.who.int/classifications/)
  • The National Joint Committee on Learning Disabilities (NJCLD)

Por último indicar que os compoñentes de contido deste Máster relaciónanse máis coas dimensións tecnolóxico-instrumentais e técnico-prácticas da Psicoloxía da Educación que vehiculan novas formas de explicar a debilidade cognitiva, de avaliala e de tomar decisións de intervención. O modelo que subxace a todo o contido de forma máis ou menos explicitada garda relación coa Teoría PASS da intelixencia; a súa medida a través do D.N: CAS (Cognitive Assessment System) de Naglieri e Dás (1997), que operacionaliza a medida dos procesos cognitivos PASS e os seus correlatos neurolóxicos a partir dos traballos de Luria sobre a organización funcional cerebral. Desenvólvense traballos nesta dirección na Universidade australiana University of Newcastle ou na University of Cyprus. En España nas Universidades de Zaragoza ou Xirona e na Universidade de Vigo polo Grupo de Investigación HI9, que constitúe o núcleo do programa deste Máster e do Programa de Doutoramento en Dificultades e Proceso Cognitivos.

A proposta deste título nace a partir dunha solicitude de tempos e espazos realizada ao equipo decanal da Facultade de Educación e Deporte ao iniciarse a conversión ao EEES co obxectivo de posibilitar o debate sobre as futuras titulacións de maxisterio desde a óptica da Educación Especial e os profesores que estaban a impartir a especialidade. A estas sesións asistiron profesores da especialidade de Educación Especial, de distintos departamentos e áreas de coñecemento, a través da invitación cursada ao Director de cada un dos Departamentos. Destas discusións xorde a conveniencia de expor un Máster de Educación Especial.

Unido a isto están as achegas da reflexión conxunta do profesorado participante nos sucesivos programas de doutoramento que o Departamento de Psicoloxía Evolutiva e Comunicación (coa colaboración de profesores convidados doutras universidades españolas e estranxeiras) vén desenvolvendo desde 1996 ata a actualidade. Estes programas de doutoramento situados no ámbito da Psicoloxía Escolar (intervención, orientación, avaliación…) aos poucos foron evolucionando cara á actual proposta de programa de Máster. O núcleo de contidos articulador do programa vén determinado polos traballos desenvolvidos polo Grupo de investigación HI9 así como polas tendencias actuais no ámbito académico e as necesidades detectadas no contexto de aplicación, o contexto escolar.

Na Reunión Científica de Asociación Española de Educación Especial (AEDES) do ano 2005, en Alcalá de Henares propuxo o plan de estudos do Máster de Educación Especial, que foi enviada no seu momento ao Ministerio de Educación.

En xuño de 2007, en Poio, Pontevedra inícianse as sesións de traballo para deseñar de forma conxunta un máster no que poidan participar conxuntamente varios departamentos da Universidade de Vigo. Nesta reunión vese a necesidade de axuntar esforzos para cumprir os criterios de calidade e afrontar os novos retos que implica a entrada dos novos graos e novos masteres. Os días 13 e 14 de outubro de este mesmo ano o departamento de Psicoloxía Evolutiva e Comunicación organiza un curso de formación para o PDI co apoio da Universidade de Vigo sobre os Pops e os másteres no marco do Espazo Europeo de Educación Superior. É impartido por un experto da Universidade de Valladolid e danse pautas para poñer en marcha un Máster destas características, que responda a criterios de eficiencia e calidade. A partir de aquí e durante o curso académico 2007-2008 este departamento desenvolve a actual proposta de master partindo das conclusións derivadas das reunións periódicas celebradas con outros departamentos e profesores interesados no tema.

Para a actual proposta utilizouse tamén a información derivada das valoracións e suxerencias dos estudantes matriculados nas sucesivas edicións dos programas de doutorado da área de Psicoloxía Evolutiva e Educación, en canto á orientación, o contido e a aplicabilidade co obxectivo de beneficiarse das experiencias dos mesmos.

Doutra banda, consultouse toda a documentación oficial dispoñible para a elaboración de Estudos Oficiais de Posgrao e asistiuse ás diversas sesións de formación organizadas polo Vicerreitorado de Titulacións e Converxencia Europea da Universidade de Vigo e tido en conta as súas directrices para a elaboración do programa de estudos.